اگر دیر بجنبیم و به سهل‌انگاری‌های کنونی ادامه بدهیم، کم‌کم باید برای خاک‌سپاری زبان فارسی و خواندن فاتحه‌ای بر سنگ مزار این زبان کهن آماده شویم. این روزها با دیدنِ نادیده گرفته‌شدن ساده‌ترین قواعد دستور زبان فارسی و فارسی‌نگاری ــ که از در و دیوار شهر گرفته تا روزنامه‌ها و مجلات و سایت‌های خبری به چشم می‌خورند و چونان خاری در چشم دوستداران زبان فارسی و طرفداران درست‌نویسی فرو می‌روند ــ گویا باید از پس غبار سالیان یک بار دیگر میرزا علی اکبر قزوینی (دهخدا) سر از گور درآورد و نیشتری در این نوشته‌ها فرو کند تا چرک و دمل این آلوده‌نگاری‌ها بر همگان عیان شود.
بهتر است اول از همه به «پیشنهادات»ی بپردازیم که از فرط تکرار، درست‌نما شده است و در ذهن اغلب مردم به عنوان واژه‌ای صحیح جا افتاده است. این فرض البته دور از انتظار نیست وقتی این «پیشنهادات» را همه جا می‌بینیم: روی صندوق‌های پرشمار صدقات؛ روی صندوق‌های نظرخواهی در ایستگاه‌های مترو و نمونه‌های مشابه آن در سایر اداره‌ها، سازمان‌ها و شرکت‌ها؛ و مهم‌تر از همه به شکلی فراگیر در رسانه‌ها. در قالبی کلیشه‌ای، این کلمه اغلب با «انتقادات» می‌آید. «انتقاد» همان‌طور که لابد می‌دانید، واژه‌ای عربی است و بنابراین جمع بستن آن با علامت جمع عربی «ات» ایرادی ندارد. اما لابد اولین کسی که این کلمه را کنار «پیشنهادها» گذاشته دیده که این دو از لحاظ وزن و قافیه به هم نمی‌آیند و چون قافیه را تنگ دیده، به جای تطابق دادن عربی با فارسی، پارسی را به مقتل برده و این «پیشنهادات» ناجوانمردانه را مطرح کرده است. احتمالاً از وقتی که جای «انتقادها و پیشنهادها» را «انتقادات و پیشنهادات» گرفته، این واژه روز به روز بیشتر جا افتاده تا امروز که وضعیت به این شکل است.
بر مبنای جست‌وجویی ساده در میان بایگانی مطالب چند روزنامه و سایت خبری با استفاده از سایت گوگل، نتایجی به دست آمد که در ادامه خواهد آمد. برای این کار، روزنامه‌های ایران، جام جم، شرق، کیهان و همشهری و سایت‌های ایرنا و ایسنا انتخاب شدند و دلیل این انتخاب نیز تنها نشان دادن مشتی از خروار بوده و خواننده علاقه‌مند خودش می‌تواند این کار را برای هر روزنامه یا خبرگزاری دیگری انجام دهد. مصداق‌ها هم به دلیل گستردگی اشتباه‌ها و کمبود جا آورده نشده‌اند و باز همان خواننده علاقه‌مند خودش می‌تواند کاربرد «پیشنهادات» را در جمله‌ها و موقعیت‌های مختلف ببیند. یک نکته دیگر هم این‌که حتی بودنِ یک مورد اشتباه/کاربرد نادرست در روزنامه یا خبرگزاری‌ای که مخاطبانی فراوان دارد و لذا تأثیرگذاری‌ای غیرقابل انکار، ناشایست است. بنابراین در این مقایسه، به کم یا زیاد بودن عدد اشتباه‌ها نسبت به هم کاری نداریم. هم‌چنین دلیل کم بودن تعداد کاربردهای نادرست در جام جم نسبت به سایرین، به نوع بایگانی‌سازی و شاخص‌گذاری صفحات سایت این روزنامه برمی‌گردد. اما برسیم به «پیشنهادات»: ایران ۲۲۲ مورد، جام جم ۸ مورد، شرق ۴۶۲ مورد، کیهان ۳۵۷ مورد، همشهری ۷۹۱ مورد، ایرنا ۲۰۶ مورد و ایسنا ۲۳۸ مورد. حظ بردید؟! حالا در همین رسانه‌های پیش‌گفته میزان کاربرد «پیشنهادها» را ببینید تا حظتان افزون شود: ایران ۱۲۵ مورد، جام جم ۹ مورد، شرق ۱۰۵ مورد، کیهان ۹۶ مورد، همشهری ۵۰۷ مورد، ایرنا ۶۹۹ مورد و ایسنا هم ۱۸۷ مورد. بر مبنای یک حساب و کتاب ساده در میان همین اعداد، کاربرد «پیشنهادات» حدود ۱/۳ برابر هم‌تای درست خود به دست می‌آید. و این یعنی خودِ فاجعه.
اگر هنوز هم مایلید از این فجایع بشنوید، چیزهای بیشتری هست. «گزارشات» را تحویل بگیرید: ایران ۱۱۷، جام جم ۸، شرق ۲۴۶، کیهان ۱۹۰، همشهری ۴۱۳، ایرنا ۳۸۴ و ایسنا ۷۰۷ مورد. و ایضاً «سفارشات» را: ایران ۲۱، جام جم ۲، شرق ۴۷، کیهان ۳۳، همشهری ۲۳۸، ایرنا ۷۰ و ایسنا ۶۹ مورد. «فرمایشات» و نظایر آن را هم خودتان می‌توانید پی‌گیری کنید. آقایان و خانم‌های محترم! «ات» علامت جمع عربی است و با هیچ سریشی هم به کلمه‌های فارسی نمی‌چسبد. خودتان بهتر از هر کسی می‌دانید (حداقل یک بار در مدرسه خوانده‌اید) که در فارسی «ان» و «ها» تنها علامت‌های جمع هستند و حتی برای واژه‌های عربی هم بهتر/لازم است از این دو پسوند جمع استفاده کرد. پس یک کم دقت و دل‌سوزی به خرج بدهید و غیر از این‌که دیگر از «پیشنهادات» و «گزارشات» و… نمی‌نویسید، به خودتان قول بدهید که از این به بعد دیگر «معلمین» و «مهندسین» و «مسئولین» و «مسافرین» و «عابرین» و «مشترکین» و نظایر آنها را هم ننویسید. «ین» به نوشته لغت‌نامه دهخدا فقط به «چند» می‌چسبد تا معنی کثرت بدهد: «چند نفر آمدند/ چندین نفر آمدند». حداقل تن دهخدا را در گور نلرزانید!
